Παρακέντηση όζων θυρεοειδούς με λεπτή βελόνη (FNA)
Με τον όρο "παρακέντηση ή FNA όζου θυρεοειδούς", περιγράφεται η διαδιακασία εκείνη κατά την οποία ο ιατρός λαμβάνει ελάχιστη ποσότητα βιολογικού υλικού (κύτταρα και υγρό) από ένα θυρεοειδικό όζο, με τη βοήθεια μίας λεπτής βελόνης. Σκοπός είναι η περαιτέρω εξέταση του βιολογικού αυτού δείγματος σε ειδικό κυτταρολογικό εργαστήριο, έτσι ώστε να εξαχθούν ακριβείς πληροφορίες για τη φύση της βλάβης (μάζα καλοήθης, κακοήθης, ύποπτη κλπ.)
Στις μέρες μας, η FNA εκτελείται σχεδόν πάντοτε υπό υπερηχολογική καθοδήγηση, έτσι ώστε με τη βοήθεια του υπερήχου να εντοπίζεται ο όζος με ακρίβεια και να λαμβάνεται το υπό εξέταση υλικό ακριβώς από το σημείο εκείνο που επιθυμεί ο ιατρός.
Πότε ένας όζος πρέπει να παρακεντηθεί;
- Εάν είναι συμπαγής και μεγαλύτερος από 1 εκατοστό.
- Εάν είναι κυστικός και μεγαλύτερος από 2 εκατοστά.
- Εάν είναι μικτός (με συμπαγή και κυστικά στοιχεία) και μεγαλύτερος από 1 εκατοστό.
- Εάν έχει μεγαλώσει υπερβολικά μεταξύ δύο ξεχωριστών υπερηχολογικών ελέγχων, ακόμη και αν έχει ήδη προηγηθεί FNA στο παρελθόν με καλοήθη ευρήματα.
- Εάν είναι μικρότερος από 1 εκατοστό, αλλά με στοιχεία που υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο κακοήθειας (π.χ. επί παρουσίας ύποπτων ευρημάτων στο υπερηχογράφημα, επί θετικού οικογενειακού ιστορικού για κακοήθη νεοπλάσματα θυρεοειδούς, επί προηγηθείσης ακτινοβόλησης τραχήλου κ.α.)
Η FNA, πέρα από τη διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς, μπορεί ακόμη να εφαρμοστεί:
- Στη διερεύνηση διογκωμένων λεμφαδένων στον τράχηλο.
- Στη διάγνωση άλλων βλαβών του θυρεοειδούς αδένα (ιδιαίτερες μορφές θυρεοειδίτιδας και βρογχοκήλης).
- Στη θεραπεία θυρεοειδικών νοσημάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιας χρήσης αποτελούν:
(α) Η εκκενωτική παρακέντηση κύστεων του θυρεοειδούς αδένα.
(β) Η καταστροφή παθολογικού θυρεοειδικού ιστού με LASER ή Ραδιοσυχνότητα.
- Στη διερεύνηση διογκωμένων λεμφαδένων στον τράχηλο.
- Στη διάγνωση άλλων βλαβών του θυρεοειδούς αδένα (ιδιαίτερες μορφές θυρεοειδίτιδας και βρογχοκήλης).
- Στη θεραπεία θυρεοειδικών νοσημάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιας χρήσης αποτελούν:
(α) Η εκκενωτική παρακέντηση κύστεων του θυρεοειδούς αδένα.
(β) Η καταστροφή παθολογικού θυρεοειδικού ιστού με LASER ή Ραδιοσυχνότητα.
Διαδικασία FNA (Πρωτόκολλο Εξέτασης) :
1. Σε περίπτωση λήψης ασπιρίνης ή/και αντιπηκτικών, διακοπή των φαρμάκων 3 ημέρες πριν την εξέταση.
2. Απλή αιμοληψία για έλεγχο πήξεως, 1-2 ημέρες πριν από την εξέταση.
3. Τοποθέτηση του ασθενούς στην εξεταστική κλίνη σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος).
4. Αντισηψία με οινόπνευμα στην περιοχή του θυρεοειδούς.
5. Προαιρετικά, τοπική αναισθησία με ξυλοκαΐνη (συνήθως δε χρειάζεται).
6. Έλεγχος της περιοχής με υπέρηχο και επιλογή του πιο ιδανικού σημείου για να γίνει η παρακέντηση.
7. Εκτέλεση της παρακέντησης με λεπτή βελόνη και αναρρόφηση ελάχιστης ποσότητας βιολογικού υλικού.
Σημειώνεται ότι ο πόνος είναι παρόμοιος με μία απλή αιμοληψία και διαρκεί περίπου 3-5 δευτερόλεπτα.
8. Αφαίρεση της βελόνας και άσκηση τοπικής πίεσης στην περιοχή του νυγμού για 3-5 λεπτά.
2. Απλή αιμοληψία για έλεγχο πήξεως, 1-2 ημέρες πριν από την εξέταση.
3. Τοποθέτηση του ασθενούς στην εξεταστική κλίνη σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος).
4. Αντισηψία με οινόπνευμα στην περιοχή του θυρεοειδούς.
5. Προαιρετικά, τοπική αναισθησία με ξυλοκαΐνη (συνήθως δε χρειάζεται).
6. Έλεγχος της περιοχής με υπέρηχο και επιλογή του πιο ιδανικού σημείου για να γίνει η παρακέντηση.
7. Εκτέλεση της παρακέντησης με λεπτή βελόνη και αναρρόφηση ελάχιστης ποσότητας βιολογικού υλικού.
Σημειώνεται ότι ο πόνος είναι παρόμοιος με μία απλή αιμοληψία και διαρκεί περίπου 3-5 δευτερόλεπτα.
8. Αφαίρεση της βελόνας και άσκηση τοπικής πίεσης στην περιοχή του νυγμού για 3-5 λεπτά.
Πιθανές επιπλοκές της FNA:
Σε γενικές γραμμές η FNA, όταν εκτελείται από ειδικό και έμπειρο ιατρό, αποτελεί μία πολύ απλή και ελάχιστα παρεμβατική εξέταση, χωρίς ιδιαίτερες επιπλοκές. Πάρα πολύ σπάνια, μπορεί να εμφανιστούν:
(α) Αιμάτωμα μαλακών μορίων (μελανιά), μικρής συνήθως έκτασης.
(β) Αντανακλαστικός πόνος ήπιας έντασης στο σύστοιχο αυτί, που υποχωρεί αυτόματα εντός 24-48 ωρών.
(γ) Βράγχος φωνής από παράλυση φωνητικής χορδής που διαρκεί λίγες ώρες.
(δ) Παροδική βραδυκαρδία χωρίς άλλη συνοδό συμπτωματολογία, που διαρκεί επίσης λίγες ώρες.
(ε) Σπανίως, μικρή και παροδική αύξηση θυρεοειδικών ορμονών 2 έως 20 ημέρες μετά την παρακέντηση,
χωρίς συνοδό συμπτωματολογία.
(στ.) Πολύ σπάνια, όταν η FNA εκτελείται από μη-ειδικό ιατρό, τραυματισμός των γύρω τραχηλικών μορίων με
ανάλογη συνοδό συμπτωματολογία (π.χ. ήπιος τραυματισμός της τραχείας με πρόκληση βήχα για σύντομο
χρονικό διάστημα).
(α) Αιμάτωμα μαλακών μορίων (μελανιά), μικρής συνήθως έκτασης.
(β) Αντανακλαστικός πόνος ήπιας έντασης στο σύστοιχο αυτί, που υποχωρεί αυτόματα εντός 24-48 ωρών.
(γ) Βράγχος φωνής από παράλυση φωνητικής χορδής που διαρκεί λίγες ώρες.
(δ) Παροδική βραδυκαρδία χωρίς άλλη συνοδό συμπτωματολογία, που διαρκεί επίσης λίγες ώρες.
(ε) Σπανίως, μικρή και παροδική αύξηση θυρεοειδικών ορμονών 2 έως 20 ημέρες μετά την παρακέντηση,
χωρίς συνοδό συμπτωματολογία.
(στ.) Πολύ σπάνια, όταν η FNA εκτελείται από μη-ειδικό ιατρό, τραυματισμός των γύρω τραχηλικών μορίων με
ανάλογη συνοδό συμπτωματολογία (π.χ. ήπιος τραυματισμός της τραχείας με πρόκληση βήχα για σύντομο
χρονικό διάστημα).
ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ
Δημήτριος Η. Στεφανόπουλος MD, MSc, PhD(c)
Λυβησίου 2 & Καλαφάτη, Νέα Μάκρη - 19005
Επικοινωνία: Τηλ/Fax.: 22940 50727, Κιν. 697 97 79 215
Email: [email protected]
Περιοχές κάλυψης:
Νέα Μάκρη - Ραφήνα - Μαραθώνας - Αρτέμιδα (Λούτσα) - Παλλήνη - Πικέρμι - Κηφισιά / ΑΤΤΙΚΗ
Δημήτριος Η. Στεφανόπουλος MD, MSc, PhD(c)
Λυβησίου 2 & Καλαφάτη, Νέα Μάκρη - 19005
Επικοινωνία: Τηλ/Fax.: 22940 50727, Κιν. 697 97 79 215
Email: [email protected]
Περιοχές κάλυψης:
Νέα Μάκρη - Ραφήνα - Μαραθώνας - Αρτέμιδα (Λούτσα) - Παλλήνη - Πικέρμι - Κηφισιά / ΑΤΤΙΚΗ