Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Με τον όρο «Οστεοπόρωση» περιγράφεται η παθολογική εκείνη κατάσταση κατά την οποία α) ελαττώνεται η μάζα και η πυκνότητα των οστών, β) διαταράσσεται η αρχιτεκτονική τους και γ) αυξάνεται η ευθραυστότητά τους και κατ’επέκταση η πιθανότητα να υποστούν κάταγμα (Εικόνα 1).
Ως «Εμμηνόπαυση» από την άλλη ορίζεται η οριστική παύση της εμμήνου ρύσεως, η οποία φυσιολογικά τοποθετείται χρονικά στην ηλικία των 51-52 ετών. Της εμμηνόπαυσης προηγείται ένα πολυετές διάστημα με ποικίλες ορμονικές μεταβολές που εκφράζονται κλινικά ως ανωμαλίες της περιόδου, γνωστό ως «Προεμμηνόπαυση - Περιεμμηνόπαυση».
Εικόνα 1: Φυσιολογικό και οστεοπορωτικό οστό:
Healthy bone: Τομή φυσιολογικού οστού.
Osteoporosis: Τομή οστού με οστεοπόρωση, όπου παρατηρούνται τα χαρακτηριστικά μεγάλα κενά διαστήματα του οστού.
Πώς η Εμμηνόπαυση προκαλεί Οστεοπόρωση
Στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία οι ωοθήκες παράγουν σημαντικές ποσότητες ορμονών που καλούνται οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα, εκτός από τις πολυάριθμες δράσεις που ασκούν σε όλα σχεδόν τα συστήματα του οργανισμού, επηρεάζουν δυναμικά και τον ανθρώπινο σκελετό, ευνοώντας την παραγωγή νέου υγιούς οστού και αναστέλλοντας ταυτόχρονα την απώλειά του. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην απόκτηση της βέλτιστης κατάστασης οστών («κορυφαία οστική μάζα») στην ηλικία των 30-40 χρόνων.
Στην εμμηνόπαυση τα οιστρογόνα σταματούν να παράγονται σε ικανές ποσότητες, με αποτέλεσμα να σταματούν οι ευνοϊκές τροφικές τους δράσεις. Το αντίκτυπο στο σκελετό είναι τεράστιο, καθώς ελαττώνεται η οστική παραγωγή και αυξάνει η οστική απώλεια, με αποτέλεσμα μέσα στα πρώτα κιόλας χρόνια από τη διακοπή της περιόδου να χάνεται περίπου το 13-20% του γυναικείου σκελετού, απώλεια που συνεχίζει δυστυχώς να επιδεινώνεται με την πρόοδο της ηλικίας. Οδηγούμαστε έτσι στην ανάπτυξη της «μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης», μίας σοβαρής νόσου που ταλαιπωρεί το 50% των γυναικών άνω των 50 ετών.
Στην εμμηνόπαυση τα οιστρογόνα σταματούν να παράγονται σε ικανές ποσότητες, με αποτέλεσμα να σταματούν οι ευνοϊκές τροφικές τους δράσεις. Το αντίκτυπο στο σκελετό είναι τεράστιο, καθώς ελαττώνεται η οστική παραγωγή και αυξάνει η οστική απώλεια, με αποτέλεσμα μέσα στα πρώτα κιόλας χρόνια από τη διακοπή της περιόδου να χάνεται περίπου το 13-20% του γυναικείου σκελετού, απώλεια που συνεχίζει δυστυχώς να επιδεινώνεται με την πρόοδο της ηλικίας. Οδηγούμαστε έτσι στην ανάπτυξη της «μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης», μίας σοβαρής νόσου που ταλαιπωρεί το 50% των γυναικών άνω των 50 ετών.
Οι κλινικές επιπτώσεις της Μετεμμηνοπαυσιακής Οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση θεωρείται ιδιαίτερα «ύπουλη» νόσος, καθώς αρχικά δεν εμφανίζει συμπτώματα για αρκετά χρόνια. Η εξέλιξή της είναι όμως εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού μία στις 5 γυναίκες θα υποστεί στην πορεία της ζωής της ένα ή περισσότερα οστεοπορωτικά κατάγματα, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν σοβαρότατες επιπλοκές, ενίοτε μάλιστα και θανατηφόρες. Η παρουσία πόνου στην πλάτη, στη μέση και στα κάτω άκρα, η ανάπτυξη κύφωσης (καμπούριασμα) με ελάττωση του ύψους και οι νευρολογικές επιπλοκές αποτελούν επίσης συνήθεις εκδηλώσεις της νόσου (Εικόνα-2).
Εικόνα 2: Επιπλοκές της Mετεμμηνοπαυσιακής Οστεοπόρωσης
Χαρακτηριστικές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης με την πάροδο της ηλικίας σε έδαφος οστεοπόρωσης (κύφωση και απώλεια ύψους).
Πρόληψη και Θεραπεία
Ευτυχώς στις μέρες μας η μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση προλαμβάνεται σχετικά εύκολα, αρκεί φυσικά οι ασθενείς να παρακολουθούνται τακτικά και να εφαρμόζουν έγκαιρα τις συμβουλές των ειδικών ιατρών. Έτσι, όλες οι γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, ανεξαρτήτως παρουσίας κληρονομικού ιστορικού οστεοπόρωσης ή όχι, οφείλουν να δρομολογούν μία πρώτη επαφή με τον ιατρό για να εκτιμήσουν την κατάσταση του οστικού τους μεταβολισμού, πριν ακόμη εμφανιστούν διαταραχές στην περίοδο ή συμπτώματα από το σκελετό.
Επιπλέον, συστήνονται εφόσον είναι εφικτό:
Επιπλέον, συστήνονται εφόσον είναι εφικτό:
- Καθημερινό περπάτημα 3 έως 5 Km.
- Κατανάλωση 2-3 μερίδων γαλακτοκομικών ημερησίως ή/και άλλων τροφίμων πλούσιων σε ασβέστιο (Εικόνα-3). Σημειώνεται ότι μία μερίδα γαλακτοκομικών ισοδυναμεί περίπου με 1 ποτήρι γάλα (1.5% ή πλήρες) ή με 1 κεσεδάκι γιαούρτι (2.0% ή πλήρες) ή με 30γρ. κίτρινο τυρί (πλήρες ή με χαμηλά λιπαρά.)
- Έκθεση του δέρματος στον ήλιο για 15-20 λεπτά/ημέρα.
- Ελάττωση της κατανάλωσης καφέ ή τσαγιού (έως 2 φλυτζάνια/ημέρα).
- Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, αναψυκτικών, αλατιού και πρωτεϊνών.
- Διακοπή καπνίσματος.
- Αποφυγή μεγάλης ή/και ταχείας απώλειας κιλών.
Εικόνα 3. Τρόφιμα πλούσια σε Ασβέστιο
Τέλος, στις ασθενείς στις οποίες ο εργαστηριακός και ακτινολογικός έλεγχος αποκαλύπτουν την παρουσία ήδη εγκατεστημένων σκελετικών αλλοιώσεων, απαιτείται η περαιτέρω εφαρμογή ειδικότερης φαρμακευτικής αγωγής. Έτσι, σκευάσματα ορμονικής υποκατάστασης όπως είναι τα οιστρογόνα και η τιβολόνη έχουν τη θέση τους, κυρίως σε γυναίκες με έντονα μετεμμηνοπαυσιακά συμπτώματα (εξάψεις, νευρικότητα, δυσθυμία, ελάττωση libido, αϋπνία, ουρογεννητική ατροφία) ή σε περιπτώσεις εμμηνόπαυσης σε ηλικίες κάτω των 50 ετών. Εννοείται φυσικά ότι σε ακόμη σοβαρότερες οστεοπορωτικές βλάβες προτείνονται πιο δραστικά και εξειδικευμένα για την οστεοπόρωση φάρμακα (διφωσφονικά, ραλοξιφαίνη, βαζεδοξιφαίνη, δενοσουμάμπη, τεριπαρατίδη, ρανελικό στρόντιο). Επισημαίνεται τέλος ότι η αντι-οστεοπορωτική αγωγή οφείλει να είναι πάντοτε απόλυτα εξατομικευμένη στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του κάθε αρρώστου, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται τα μέγιστα θεραπευτικά οφέλη και να αποφεύγονται οι όποιες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Συμπερασματικά, η οστεοπόρωση αποτελεί μία εξαιρετικά συχνή και σοβαρή κλινική οντότητα για τις γυναίκες που βρίσκονται σε μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία. Λόγω των σημαντικών προβλημάτων υγείας που μπορεί να επιφέρει, αφενός μεν οι ιατροί που ασχολούνται με τον οστικό μεταβολισμό οφείλουν να επαγρυπνούν και να ενημερώνουν κατάλληλα τις ασθενείς τους, αφετέρου δε, οι γυναίκες οι οποίες βρίσκονται ή πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση θα πρέπει να συμβουλεύονται τους ειδικούς ιατρούς και να ελέγχονται τακτικά, έτσι ώστε να προλάβουν την ανάπτυξη, τη δυσμενή εξέλιξη και τις σοβαρές επιπλοκές της οστικής αυτής νόσου.
Συμπερασματικά, η οστεοπόρωση αποτελεί μία εξαιρετικά συχνή και σοβαρή κλινική οντότητα για τις γυναίκες που βρίσκονται σε μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία. Λόγω των σημαντικών προβλημάτων υγείας που μπορεί να επιφέρει, αφενός μεν οι ιατροί που ασχολούνται με τον οστικό μεταβολισμό οφείλουν να επαγρυπνούν και να ενημερώνουν κατάλληλα τις ασθενείς τους, αφετέρου δε, οι γυναίκες οι οποίες βρίσκονται ή πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση θα πρέπει να συμβουλεύονται τους ειδικούς ιατρούς και να ελέγχονται τακτικά, έτσι ώστε να προλάβουν την ανάπτυξη, τη δυσμενή εξέλιξη και τις σοβαρές επιπλοκές της οστικής αυτής νόσου.
ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ
Δημήτριος Η. Στεφανόπουλος MD, MSc, PhD(c)
Λυβησίου 2 & Καλαφάτη, Νέα Μάκρη - 19005
Επικοινωνία: Τηλ/Fax.: 22940 50727, Κιν. 697 97 79 215
Email: [email protected]
Περιοχές κάλυψης:
Νέα Μάκρη - Ραφήνα - Μαραθώνας - Αρτέμιδα (Λούτσα) - Πικέρμι - Παλλήνη - Κηφισιά / ΑΤΤΙΚΗ
Δημήτριος Η. Στεφανόπουλος MD, MSc, PhD(c)
Λυβησίου 2 & Καλαφάτη, Νέα Μάκρη - 19005
Επικοινωνία: Τηλ/Fax.: 22940 50727, Κιν. 697 97 79 215
Email: [email protected]
Περιοχές κάλυψης:
Νέα Μάκρη - Ραφήνα - Μαραθώνας - Αρτέμιδα (Λούτσα) - Πικέρμι - Παλλήνη - Κηφισιά / ΑΤΤΙΚΗ